Oedeem is de aanwezigheid van vocht op plaatsen in het lichaam waar vocht normaal niet of nauwelijks aanwezig is. Voorbeelden zijn de enkels, de buik of de longen.
Oedeem kan vele oorzaken hebben. Als de aderen in de benen het bloed niet goed afvoeren naar het hart, kan zich vocht ophopen in de voeten, de enkels en de onderbenen. Ook een verminderde pompfunctie van het hart (hartfalen) of lever- en nieraandoeningen kunnen oedeem veroorzaken.
Een ander vorm van oedeem is het hereditair angio-oedeem. Dit is een erfelijke aandoening waarbij u te weinig van het eiwit C1-esteraseremmer in uw lichaam heeft. Hierdoor ontstaat plotselinge zwelling (oedeem) in uw gezicht, slokdarm, buik, keel en mondholte. Dit is een gevaarlijke situatie, omdat u door de zwelling moeilijk kunt ademhalen.
Oedeem in de benen is niet moeilijk te herkennen: als u uw vinger enige tijd stevig in de huid drukt en dan weghaalt, ziet u een putje in het been.
Kortademigheid, vooral bij inspanning of bij plat liggen ('s nachts), kan een teken zijn van oedeem in de longen.
Als u in enkele dagen meer dan 1-2 kilo aankomt in gewicht, kan dat het gevolg zijn van oedeem.
Dit hangt van de oorzaak af. Over het algemeen geldt:
Neem contact op met uw huisarts wanneer u last heeft van oedeem.
Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.
De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.
Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.
Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.
Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.
De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.
Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.
Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.
Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.
Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.
Bij oedeem worden plasmiddelen gebruikt. Door plasmiddelen scheiden de nieren meer zout uit, dat vocht met zich meetrekt en via de urine afvoert. Hierdoor slinkt het oedeem en dikke enkels en voeten verdwijnen. Er zijn verschillende soorten plasmiddelen die op verschillende plaatsen in de nier werken.
Thiazide-plasmiddelen
Thiazide-plasmiddelen worden gebruikt bij matige vormen van oedeem. Voorbeelden zijn chloortalidon en hydrochloorthiazide.
Kaliumsparende plasmiddelen
Kaliumsparende plasmiddelen hebben een gering vocht afdrijvend effect, maar zorgen er daarnaast voor dat er minder kalium wordt uitgescheiden via de nieren. Ze worden gebruikt als de hoeveelheid kalium in uw bloed te laag is.
De kaliumsparende plasmiddelen worden meestal gecombineerd met andere plasmiddelen, omdat de andere plasmiddelen de hoeveelheid kalium in het bloed kunnen verlagen. Voorbeeld van een kaliumsparend plasmiddel is triamtereen.
Voorbeelden van combinaties van thiazide-plasmiddelen met kaliumsparende plasmiddelen zijn hydrochloorthiazide in combinatie met triamtereen en hydrochloorthiazide in combinatie met amiloride.
Lis-plasmiddelen
Lis-plasmiddelen werken sterker dan bovengenoemde thiazide-plasmiddelen en kaliumsparende plasmiddelen. Ze worden gebruikt bij ernstig oedeem. Voorbeelden zijn bumetanide en furosemide.
Acetazolamide
Acetazolamide wordt alleen kortdurend gebruikt als andere plasmiddelen onvoldoende effect hebben. Het wordt dan altijd gegeven naast andere plaspillen.
Danazol
Danazol voorkomt aanvallen van hereditair angio-oedeem.
Tranexaminezuur
Tranexaminezuur voorkomt aanvallen van hereditair angio-oedeem.
Icatibant
Icatibant voorkomt aanvallen van hereditair angio-oedeem door de werking van bradykinine te remmen. Te veel van dit stofje zorgt voor zwellingen in de huid en slijmvliezen.
Conestat alfa
Conestat alfa wordt gebruikt om aanvallen van hereditair angio-oedeem te behandelen. Conestat alfa vult de hoeveelheid van C1-esteraseremmer aan en vermindert zo de klachten van een angio-oedeemaanval.
C1-esteraseremmer
C1-esteraseremmer wordt gebruikt om aanvallen van hereditair angio-oedeem te behandelen en om ze te voorkomen, zoals bij een operatie. C1-esteraseremmer vult de hoeveelheid van C1-esteraseremmer aan en vermindert zo de klachten van een angio-oedeemaanval.
Laatst bijgewerkt NHG: 14-06-2021
Deze tekst is geschreven door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst.
Vond u deze informatie nuttig?
Bedankt voor uw keuze!
