Patent verlopen
Bij een nieuw medicijn krijgt de fabrikant 10 jaar de tijd om de kosten terug te verdienen. De fabrikant mag als enige dit nieuwe medicijn maken en verkopen. Dit heet ook wel ‘patent’. Het medicijn is dan alleen verkrijgbaar onder de merknaam. Dit noemen we ook wel origineel of spécialité.

Na 10 jaar verloopt het patent. Daarna mogen andere fabrikanten het medicijn ook maken. Zij maken het medicijn dan onder de naam van het medicijn zelf: een merkloos of generiek medicijn. Andere fabrikanten kunnen het merkloze medicijn goedkoper aanbieden. Dit komt omdat ze minder geld uit hoeven te geven aan onderzoek en ontwikkeling.

Omdat merkloze medicijnen goedkoper zijn, maakt dit de zorg goedkoper en beter betaalbaar. De overheid controleert of het merkloze medicijn net zo goed werkt als het origineel. Pas dan mogen patiënten het gebruiken.

Preferentiebeleid
Meestal bepaalt uw zorgverzekeraar welk merk medicijn uw apotheek aan u moet afleveren. Dit noemen we het 'preferentiebeleid'. Het merk medicijn dat de voorkeur heeft van uw zorgverzekeraar noemen we het ‘preferente’ medicijn. Meestal is het preferente medicijn van uw zorgverzekeraar merkloos en dit moet uw apotheek dan verplicht afleveren. Zelfs als de arts de merknaam van het medicijn op het recept zet. Uw apotheker beoordeelt altijd of het merkloze medicijn geschikt is voor u.

De zorgverzekeraar vergoedt alleen het preferente medicijn. Een merkloos medicijn van een andere fabrikant vergoedt uw zorgverzekeraar niet of niet helemaal. Welk medicijn preferent is, kan voor iedere zorgverzekeraar anders zijn. Soms kiest de zorgverzekeraar na enkele maanden of een jaar weer voor een ander preferent medicijn.

Soms mag uw apotheek bepalen welk merk medicijn u krijgt. Bijvoorbeeld als uw zorgverzekeraar geen preferent medicijn aanwijst.

Medicijntekorten
Soms is een medicijn niet te krijgen in de apotheek. Dit kan kort of lang duren. En soms gaat uw medicijn helemaal uit de handel.

Als uw medicijn niet te krijgen is, zoekt uw apotheker altijd naar een alternatief. Het liefst kiest de apotheker een ander merk medicijn met dezelfde werkzame stof. Als u een ander merk medicijn krijgt, zal uw apotheker hierover uitleg geven.
Lees meer over medicijntekorten.

Een merkloos medicijn krijgt meestal de naam van de werkzame stof. Met daarbij de naam van de fabrikant. Een voorbeeld: omeprazol is een maagzuurremmer. De werkzame stof is omeprazol. Het merk medicijn heet Losec. De merkloze variant van fabrikant X heet Omeprazol fabrikant X. En de merkloze variant van fabrikant Y heet Omeprazol fabrikant Y.

Werkzame stof en hulpstoffen
Een merkloos medicijn heeft altijd dezelfde werkzame stof als het originele merk medicijn. Een merkloos medicijn werkt dus net zo goed als het originele merk medicijn. Er kunnen wel andere hulpstoffen in zitten. Dan zit er bijvoorbeeld tarwezetmeel in plaats van maiszetmeel in. Dit heeft meestal geen invloed op de werking van het medicijn. Heel soms kunt u allergisch of overgevoelig zijn voor een hulpstof. Dan kan het nodig zijn om een ander merk te gebruiken zonder deze hulpstof. Als dit zo is, kunt u dit overleggen met uw apotheker.

Een ander merk medicijn ziet er anders uit
Een ander merk medicijn werkt dus net zo goed, maar het kan er wel anders uit zien. Fabrikanten mogen zelf bepalen hoe een medicijn eruit ziet. De kleur, vorm, smaak en verpakking van het ene merk medicijn kunnen dus anders zijn dan bij het andere merk medicijn.

Meestal kunt u zonder problemen wisselen naar een ander merk medicijn. Uw apotheker en uw arts controleren altijd eerst of een ander merk medicijn veilig is voor u. Het is namelijk belangrijk dat u niet zomaar wisselt van medicijn. Daarom zijn er tussen apothekers, artsen en zorgverzekeraars afspraken gemaakt. Bij sommige medicijnen en in sommige gevallen kan wisselen naar een ander merk medicijn wel meer problemen geven. Er gelden 3 afspraken over het wisselen van medicijnen tussen apothekers, artsen en zorgverzekeraars.

Afspraak 1: Niet wisselen bij sommige medicijnen
Bij sommige medicijnen kan het heel gevaarlijk zijn als u ze verkeerd of niet inneemt. Als u te veel van het medicijn inneemt, is het medicijn snel giftig. Als u te weinig van het medicijn inneemt, werkt het medicijn juist niet. Het gaat om deze medicijnen:

• Epilepsiemedicijnen: carbamazepine, fenobarbital, oxcarbazepine, primidon en valproïnezuur;
• Afweeronderdrukkende medicijnen: azathioprine, ciclosporine, everolimus en tacrolimus;
• Medicijnen tegen hartritmestoornissen: digoxine en flecaïnide;
• Acenocoumarol, een antistollingsmedicijn;
• Levothyroxine, een schildklierhormoon;
• Lithium, een medicijn tegen manische depressiviteit.

Bij deze medicijnen mag u alleen wisselen naar een ander merk medicijn, als uw eigen merk even niet te krijgen is. Of als uw eigen merk helemaal uit de handel gaat. U krijgt daarbij begeleiding van de apotheker en de arts.

Afspraak 2: Niet wisselen bij sommige aandoeningen
Er zijn ook aandoeningen waarbij u erge klachten kunt krijgen als u uw medicijn verkeerd of niet inneemt. Bijvoorbeeld bij mensen met een psychose (antipsychoticagebruik) die na het wisselen naar een ander merk medicijn hun medicijn helemaal niet meer innemen. Omdat ze geen vertrouwen meer hebben in het medicijn. Een ander voorbeeld is dat het wisselen naar een ander merk medicijn bij mensen met epilepsie kan leiden tot een epileptische aanval. Met als gevolg dat ze een aantal jaren hun rijbewijs kwijt zijn, net als het vertrouwen in het medicijn.

Het gaat om de volgende medicijnen en aandoeningen:

Medicijn

Aandoening

theofylline

Astma en COPD

fludrocortison

Bijnierschorsinsufficiëntie

hydrocortison

Bijnierschorsinsufficiëntie

fenytoïne

Epilepsie

clonazepam

Epilepsie

rufinamide

Epilepsie

eslicarbazepine

Epilepsie

vigabatrine

Epilepsie

lamotrigine

Epilepsie

felbamaat

Epilepsie

topiramaat

Epilepsie

gabapentine

Epilepsie

levetiracetam

Epilepsie

zonisamide

Epilepsie

pregabaline

Epilepsie

stiripentol

Epilepsie

lacosamide

Epilepsie

perampanel

Epilepsie

brivaracetam

Epilepsie

cannabidiol

Epilepsie

clobazam

Epilepsie

colchicine

Familiaire mediterrane koorts

isosorbidedinitraat

Hartfalen 

isosorbidemononitraat

Hartfalen 

ivabradine

Hartfalen 

furosemide

Hartfalen 

bumetanide

Hartfalen 

metoprolol

Hartfalen 

bisoprolol

Hartfalen 

nebivolol

Hartfalen 

carvedilol

Hartfalen 

kinidine

Hartritmestoornissen

procaïnamide

Hartritmestoornissen

disopyramide

Hartritmestoornissen

mexiletine

Hartritmestoornissen

propafenon

Hartritmestoornissen

pindolol

Hartritmestoornissen

propranolol

Hartritmestoornissen

sotalol

Hartritmestoornissen

metoprolol

Hartritmestoornissen

atenolol

Hartritmestoornissen

acebutolol

Hartritmestoornissen

verapamil

Hartritmestoornissen

pyridostigmine

Myastenia gravis

distigmine

Myastenia gravis

hydroxyboterzuur

Narcolepsie

methotrexaat

Oncologie

capecitabine

Oncologie

imatinib

Oncologie

dasatinib

Oncologie

gefitinib

Oncologie

erlotinib

Oncologie

sunitinib

Oncologie

lenalidomide

Oncologie

mycofenolaat

Profylaxe van graft vs host reacties en afstotingsreacties

mycofenolzuur

Profylaxe van graft vs host reacties en afstotingsreacties

sirolimus

Profylaxe van graft vs host reacties en afstotingsreacties

lamotrigine

Psychosen en manische perioden

haloperidol

Bipolaire stoornissen

pipamperon

Bipolaire stoornissen

broomperidol

Bipolaire stoornissen

sertindol

Bipolaire stoornissen

lurasidon

Bipolaire stoornissen

flupentixol

Bipolaire stoornissen

chloorprotixeen

Bipolaire stoornissen

zuclopentixol

Bipolaire stoornissen

pimozide

Bipolaire stoornissen

clozapine

Bipolaire stoornissen

olanzapine

Bipolaire stoornissen

quetiapine

Bipolaire stoornissen

sulpiride

Bipolaire stoornissen

tiapride

Bipolaire stoornissen

amisulpride

Bipolaire stoornissen

risperidon

Bipolaire stoornissen

aripiprazol

Bipolaire stoornissen

paliperidon

Bipolaire stoornissen

cariprazine

Bipolaire stoornissen

brexpiprazol

Bipolaire stoornissen

bosentan

Pulmonaire arteriële hypertensie

ambrisentan

Pulmonaire arteriële hypertensie

macitentan

Pulmonaire arteriële hypertensie

riociguat

Pulmonaire arteriële hypertensie

sildenafil

Pulmonaire arteriële hypertensie

tadalafil

Pulmonaire arteriële hypertensie

prednisolon

Reumatoïde artritis

prednison

Reumatoïde artritis

fenprocoumon

Trombo-embolische aandoeningen 

dabigatran

Trombo-embolische aandoeningen 

rivaroxaban

Trombo-embolische aandoeningen 

apixaban

Trombo-embolische aandoeningen 

edoxaban

Trombo-embolische aandoeningen 

levodopa / benserazide

Ziekte van Parkinson

levodopa / carbidopa

Ziekte van Parkinson

levodopa / carbidopa / entacapon

Ziekte van Parkinson

amantadine

Ziekte van Parkinson

ropinirol

Ziekte van Parkinson

pramipexol

Ziekte van Parkinson

apomorfine

Ziekte van Parkinson

rotigotine

Ziekte van Parkinson

selegiline

Ziekte van Parkinson

rasagiline

Ziekte van Parkinson

safinamide

Ziekte van Parkinson

tolcapon

Ziekte van Parkinson

entacapon

Ziekte van Parkinson

trihexyfenidyl

Ziekte van Parkinson

labetalol

Zwangerschapshypertensie

Bij deze aandoeningen mag u alleen wisselen naar een ander merk medicijn, als u daarbij begeleiding krijgt van de apotheker en de arts.

Afspraak 3: Niet wisselen bij sommige situaties
Of u een ander merk medicijn mag krijgen, hangt ook af van uw eigen situatie. In sommige situaties is het niet verstandig om van merk te wisselen. Het gaat om deze situaties:

• Als u problemen heeft met uw geheugen, praten en begrijpen, bijvoorbeeld door dementie.
• Als u een ernstige psychische ziekte hebt, zoals een psychose.
• Als u een ziekte heeft waarbij het heel belangrijk is om altijd precies evenveel medicijnen in te nemen. En waarbij u de medicijnen altijd op dezelfde manier moet innemen. Bijvoorbeeld bij de ziekte van Parkinson en epilepsie.
• Als u moeite heeft met het slikken van medicijnen, waardoor u uw medicijn mag openen, fijnmaken of doormidden snijden.
• Als u erg slecht ziet. Dan is het belangrijk dat de verpakking goed te herkennen is.
• Als u al eerder van merk medicijn bent gewisseld, en toen het medicijn verkeerd bent gaan gebruiken.
• Als u allergisch bent voor 1 of meer hulpstoffen.

De arts kan op basis van uw aandoening of uw situatie besluiten dat er sprake is van ‘medische noodzaak’. Hiermee geeft de arts aan dat wisselen vervelend is. In deze gevallen schrijft de voorschrijver ‘medische noodzaak’ op het recept.

Verder is ook beter om niet vaker dan 1 keer in de 2 jaar te wisselen van merk. Vaak wisselen kan namelijk ook voor problemen zorgen. Patiënten kunnen hun medicijnen bijvoorbeeld verkeerd gaan innemen.

Als u een ander merk medicijn krijgt, geeft de apotheek hierover uitleg in een gesprek. Ook krijg u de informatie mee op papier. De apotheker of apotheekmedewerker bespreekt met u wat u van uw medicijn kunt verwachten. Hij of zij vertelt iets over:

• waarom u een ander merk medicijn krijgt;
• hoe het nieuwe merk medicijn eruit ziet;
• de gelijkblijvende werking en bijwerkingen van het nieuwe merk medicijn;
• hoe en wanneer u het nieuwe merk medicijn moet gebruiken;
• of extra (bloed)onderzoek nodig is als u het nieuwe merk krijgt;
• andere bijzonderheden, adviezen of waarschuwingen.

Heeft u toch problemen met het gebruik van uw nieuwe merk medicijn? Of heeft u nog vragen over het nieuwe merk medicijn? Overleg dan met uw apotheker.
Krijgt u last van bijwerkingen? Overleg dan met uw apotheker of arts. Samen met u zoeken zij naar een oplossing.

Over het wisselen van inhalatiemedicijnen zijn aanvullende afspraken gemaakt. Heeft u een ander inhalatie-apparaatje gekregen? Lees dan op deze pagina welke afspraken er voor u gelden.

Als u een ander merk medicijn krijgt, kunt u als patiënt ook goedkoper uit zijn. U heeft altijd een eigen risico bij uw zorgverzekeraar, in 2023 is dit 385 euro. Als de kosten van uw medicijnen onder uw eigen risico vallen, betaalt u minder als u een merkloos medicijn gebruikt.

Zelf kiezen voor een ander merk medicijn
Wilt u per se uw huidige merk medicijn blijven gebruiken? Ook al bent u niet allergisch of overgevoelig voor een hulpstof? Dat kan, maar meestal zult u het medicijn dan zelf moeten betalen. De zorgverzekeraar vergoedt een ander merk medicijn alleen als er een hele goede reden voor is.

Wilt u uw huidige merk medicijn hebben, maar hier niet zelf voor betalen? Dan kunt u proberen schriftelijk toestemming te vragen aan uw zorgverzekeraar voor de vergoeding van uw huidige merk medicijn, met de reden van uw voorkeur.
Of u kunt in de apotheek betalen voor uw huidige merk medicijn. U kunt dan met uw zorgverzekeraar overleggen of u de rekening kunt insturen naar uw zorgverzekeraar voor een vergoeding.
Lees meer over prijs en vergoeding medicijnen.