Kanker ontstaat door een schade aan lichaamscellen. Door deze schade gaat een cel zich heel snel en vaak delen. Zo ontstaat er een ophoping van cellen, een tumor.

Soms kan de arts een tumor met een operatie verwijderen. Er zijn ook medicijnen die ervoor zorgen dat de cel minder snel deelt. Of medicijnen die de snel delende cellen doden. Deze medicijnen tegen kanker noemen we cytostatica.

De behandeling met deze cytostatica heet chemotherapie. Soms kan de patiënt thuis chemotherapie krijgen.

Let op: onderstaande adviezen gelden alleen voor chemotherapie. Ze gelden niet voor alle medicijnen tegen kanker.
Als u wilt weten of een medicijn onder chemotherapie valt, kunt u dit bijvoorbeeld vragen aan uw arts of apotheker.

Wilt u meer informatie lezen over deze andere medicijnen bij kanker? Dan kunt u op deze site in het hoofdmenu bij ‘Medicijnen’ de naam van uw medicijn invullen in het zoekvenster. U vindt dan alle informatie over dat medicijn.

Als iemand cytostatica thuis gebruikt, kunnen andere mensen in contact komen met schadelijke stoffen van het medicijn. Bijvoorbeeld mensen die bij de patiënt in huis wonen of mensen die u verzorgen. Dit kan gebeuren via de uitscheidingsproducten van de patiënt, zoals:

• urine (plas);
• braaksel (overgeefsel);
• ontlasting (poep);
• wondvocht;
• speeksel;
• zweet.  

In deze uitscheidingsproducten kunnen ook schadelijke stoffen zitten.

De uitscheidingsproducten kunnen makkelijk ergens anders komen. Denk aan:

• bed en beddengoed;
• kleding van de patiënt;
• de vloer;
• de toiletpot.

Contact hiermee kan ook een risico zijn.

De huisgenoten van een patiënt die thuis chemotherapie krijgt, moeten zichzelf goed beschermen. Dat moet niet alleen tijdens de behandeling, maar ook nog 7 dagen daarna.

• Gebruik wegwerphandschoenen als u urine, ontlasting of braaksel van de patiënt moet opruimen.
• Heeft u die niet bij de hand? Was uw handen dan heel goed als u in contact bent geweest met urine, ontlasting of braaksel van de patiënt.
• Mannelijke patiënten kunnen het beste zittend plassen om spetteren te voorkomen.
• Spoel het toilet tweemaal door met gesloten deksel als de patiënt het heeft gebruikt.
• Kan de patiënt niet zelf naar de wc? Sluit dan de po of het urinaal direct na gebruik af en giet die meteen leeg in de wc. Doe dat voorzichtig langs de rand om spetteren te voorkomen. Spoel twee keer door met gesloten deksel.
• Gebruik een condoom bij seksueel contact met de patiënt tijdens een chemokuur of de eerste 7 dagen erna.

Om te voorkomen dat huisgenoten in aanraking komen met de cytostatica, is het nodig meer dan normaal schoon te maken en te wassen.

• Maak het toilet en de badgelegenheid minimaal 1 keer per dag schoon met een schoonmaakmiddel, bijvoorbeeld allesreiniger.
• Spoel de po na elk gebruik om met koud water. Maak hem daarna schoon met een schoonmaakmiddel.
• Was serviesgoed en bestek af met de hand of in de afwasmachine. Apart houden is niet nodig.
• Verzamel het wasgoed van de patiënt apart in een plastic zak en was het direct. Begin met een koud spoelprogramma en kies daarna voor het wasprogramma dat geschikt is voor de kleding of het beddengoed.
• Gebruik bij het opruimen van uitscheidingsproducten tissues, een keukenrol of wegwerpdoekjes. Tissues kunt u door het toilet spoelen. Keukenrolpapier en wegwerpdoekjes gooit u weg in een speciale dubbele vuilniszak.
• Gebruik een wegwerponderlegger als de patiënt diarree heeft of incontinent is.
• Gooi wegwerpmaterialen en eventuele verbandmiddelen meteen na gebruik in een aparte dubbele vuilniszak en sluit die af. Dit afval mag wel met het gewone huisvuil mee.

Uw apotheek kan u helpen en advies geven.

Wegwerpmaterialen
U kunt bij de apotheek verschillende wegwerpmaterialen halen om veilig om te gaan met de uitscheidingsproducten:

• Wegwerphandschoenen
• Vingercondooms
• Incontinentiemateriaal
• Containers voor injectienaalden (gratis)

Medicatiebewaking
Geef aan de apotheek door welke chemotherapie de patiënt via het ziekenhuis krijgt voor thuis. De apotheek zet alle medicijnen in de computer. Zo kan de apotheker controleren of andere medicijnen samengaan met de chemotherapie. Ook zet de apotheek overgevoeligheid voor bestanddelen van medicijnen en eventuele bijwerkingen in de computer.

Voorlichting
Met vragen over medicijnen kunt u altijd terecht uw eigen apotheek:

• Hoe neem ik het medicijn in?
• Wat zijn de bijwerkingen?
• Wat moet ik doen als ik bijwerkingen heb?

Sommige medicijnen kunt u zonder recept halen bij de apotheek. Dit zijn vrij verkrijgbare medicijnen. De apotheek kan controleren of de patiënt deze vrij verkrijgbare medicijnen kan gebruiken met de chemotherapie. Multivitaminepreparaten met foliumzuur kunnen ervoor zorgen dat de chemotherapie te sterk werkt. Sint-janskruid en voedingssupplementen met visolie kunnen ervoor zorgen dat de chemotherapie minder goed werkt. Gebruik dus nooit zomaar vrij verkrijgbare medicijnen tijdens de chemotherapie maar overleg dit altijd eerst met de apotheker of arts.

Bijwerkingen
Heeft u last van bijwerkingen? Uw apotheek kan u advies geven over medicijnen tegen bijvoorbeeld misselijkheid of verstopping. Deze bijwerkingen komen veel voor bij chemotherapie. Droge huid is ook een veel voorkomende bijwerking. Uw apotheek kan u dan advies geven wat betreft huidverzorging.

Ga op deze site in het hoofdmenu naar ‘Medicijnen’ en vul in het zoekvenster de naam in van het gebruikte medicijn. U vindt dan alle informatie over dat medicijn. Als er bij uw medicijn adviezen zijn over het omgaan met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel, dan staat dit onderaan de rubriek Hoe/ Wanneer/ Hoe lang.

• De website SIB op maat is een betrouwbare bron van informatie over medicijnen tegen kanker. U vindt er bijvoorbeeld informatie over bijwerkingen van de medicijnen. Ook staan er adviezen over omgaan met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel. Op deze site kunt u ook informatie zoeken over chemokuren, dus over combinaties van medicijnen tegen kanker.
• De website Kanker.nl is een sociaal netwerk en informatieplatform voor kankerpatiënten