Aripiprazol behoort tot atypische antipsychotica. Het vermindert in de hersenen het effect van natuurlijk voorkomende stoffen, voornamelijk dopamine. Hierdoor verminderen onder andere psychosen.

Artsen schrijven aripiprazol voor bij kinderen met:

• psychose, bijvoorbeeld bij schizofrenie;
• manie;
• tics;
• onrust door psychiatrische aandoeningen;
• autisme.

Psychose

Verschijnselen
Bij een psychose ervaart men zichzelf en de wereld om zich heen anders dan de werkelijkheid. Men spreekt dan van wanen en hallucinaties. Psychotische mensen wantrouwen hun omgeving vaak en zijn verward. Een psychose kan voor zowel de patiënt als de omgeving zeer beangstigend zijn.

Oorzaken
Psychosen kunnen in verschillende situaties optreden, bijvoorbeeld bij schizofrenie, infecties, hoge koorts, tekorten aan voedingsmiddelen en vitamines, alcoholontwenning, bij vergiftigingen zoals van alcohol, drugs en sommige medicijnen. Kinderen met een psychose zijn vaak prikkelbaar of angstig. De arts kan dan arpiprazol geven.

Lees meer over psychose

Schizofrenie

Schizofrenie is een psychische aandoening met stoornissen in het denken, het waarnemen en het gevoelsleven. Het belangrijkste verschijnsel bij schizofrenie is het optreden van een psychose en de verwardheid. Vaak verslechteren de schoolprestaties.

Kinderen met deze aandoening kunnen vaak moeilijk hun emoties tonen. Bij een emotionele situatie tonen zij geen reactie in bijvoorbeeld hun stem of gezichtsuitdrukking. Ze kunnen vaak moeilijk sociale contacten leggen en ze sluiten zich af van de buitenwereld. Men noemt dit de `negatieve verschijnselen' van schizofrenie.

Lees meer over schizofrenie

Manie

Verschijnselen
Een manie is een periode van overdreven opgewektheid, met veel onrealistische plannen en acties. Tijdens een manie kan de slaap van het kind verstoord zijn en kan het kind agressief worden. Het kind kan soms ook last hebben van wanen en hallucinatie. Vaak verslechteren de schoolprestaties.

Behandeling
Is er ook sprake van psychoses of zeer extreem gedrag, dan kan de arts er voor kiezen om een antipsychoticum te geven. Bijvoorbeeld aripiprazol.

Lees meer over manie

Tics

Bij het syndroom van Gilles de la Tourette hebben kinderen last van telkens herhalende bewegingen of spiertrekkingen van het gezicht, schouders of armen en van het maken van geluiden, zoals snuiven, grommen of dwangmatig vloeken.

Lees meer over tics

Onrust

Door psychiatrische aandoeningen zoals autisme en hersenbeschadigingen kunnen kinderen soms zeer onrustig, agressief of angstig zijn.

Behandeling
Als dit niet op een andere manier goed onder controle is te krijgen, kan de arts een rustgevend medicijn voorschrijven voor een korte bepaalde tijd. Bijvoorbeeld risperidon, olanzapine of aripiprazol.

Lees meer over onrust

Autisme

Kinderen met autisme kunnen soms zeer onrustig zijn en driftaanvallen hebben. Ook is er vaak sprake van zich herhalende handelingen ('stereotiep gedrag') en zichzelf kwaad doen.

Behandeling
Als dit niet op een andere manier goed onder controle is te krijgen, schrijven artsen rustgevende medicijnen voor. Een voorbeeld is aripiprazol. Aripiprazol vermindert hevige onrust.

Lees meer over autisme

In de bijsluiter kunt u terugvinden dat aripiprazol wordt gebruikt bij:

• kinderen vanaf 15 jaar met psychose, bijvoorbeeld bij schizofrenie;
• kinderen vanaf 13 jaar met manie.

Aripiprazol is bij deze aandoeningen en leeftijden officieel geregistreerd. Registratie betekent dat de fabrikant aripiprazol bij kinderen uitgebreid heeft onderzocht. De overheid heeft vervolgens goedgekeurd dat het medicijn verkrijgbaar is. Uit het onderzoek van de fabrikant blijkt dat het bij kinderen werkt en veilig is.

Er is ook onderzoek gedaan naar aripiprazol bij:

• kinderen vanaf 10 jaar met manie;
• kinderen vanaf 10 jaar met psychose, bijvoorbeeld bij schizofrenie;
• kinderen vanaf 5 jaar met tics;
• kinderen vanaf 5 jaar met onrust door psychiatrische aandoeningen;
• kinderen vanaf 5 jaar met autisme.

Deze aandoeningen en leeftijden staan niet in de bijsluiter. Maar ook in deze gevallen blijkt aripiprazol te werken en is het veilig. Daarom schrijft de arts aripiprazol ook voor bij kinderen met deze aandoeningen en van deze leeftijden. Dit wordt off-label-gebruik genoemd.

Aripiprazol mag alleen worden voorgeschreven door een specialist in de kinder-en jeugdpsychiatrie.

Aripiprazol vermindert het effect van natuurlijk voorkomende stoffen in de hersenen, zoals dopamine.

• Psychose (bij schizofrenie): aripiprazol vermindert de verschijnselen van een psychose. Maar het werkt nauwelijks tegen de 'negatieve verschijnselen' van schizofrenie.
• Manie: aripiprazol werkt rustgevend.
• Tics: aripiprazol helpt soms tics te verminderen. Het heeft ook effect op angstgevoelens en de dwanghandelingen van het syndroom van Gilles de la Tourette.
• Onrust, autisme: aripiprazol vermindert onrust, angst en agressiviteit.

• Psychose (bij schizofrenie) en manie: een tablet werkt binnen enkele uren. Een injectie binnen 1 uur. De werkingsduur van 1 dosis is ongeveer 24 uur.
• Tics: de werkingsduur van 1 dosis is langer dan 24 uur.
• Onrust, autisme: aripiprazol vermindert onrust, angst en agressiviteit binnen een paar uur. De werkingsduur van 1 dosis is langer dan 24 uur.

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

Hieronder vindt u per toedieningsvorm hoe uw kind het medicijn het beste kan gebruiken.

• Gewone tabletten: laat uw kind de tablet innemen met een half glas water of met een andere drank.
  • In plaats van met water kan uw kind sommige tabletten ook innemen met bijvoorbeeld melk, limonade of vruchtensap, of met zacht voedsel zoals een lepel appelmoes, jam of vruchtenyoghurt. Vraag na bij de apotheker wat de mogelijkheden zijn.
  • Heeft uw kind moeite met het heel doorslikken van een tablet? Bekijk dan het instructiefilmpje 'Slikken van medicijnen'. Hierin kunt u zien hoe een kind de tablet het beste kan innemen.
  • Heeft dat onvoldoende effect? Neem dan contact op met de apotheker. Sommige tabletten mag u fijnstampen. Maar let op: er zijn ook tabletten die u niet mag fijnstampen omdat het medicijn dan minder goed of zelfs niet meer werkt. Soms kan door het fijnmaken het medicijn vies smaken. Of uw kind krijgt eerder last van bijwerkingen, zoals maagklachten. Vraag dit dus eerst aan de apotheker.
• Injecties: deze zal de arts of verpleegkundige in een bilspier of schouderspier toedienen.

Hoe lang?

Psychose (bij schizofrenie)
Is de psychotische periode voorbij, dan zal uw kind dit medicijn meestal nog lange tijd moeten gebruiken. Anders is de kans op een nieuwe psychose (terugval) groot. De arts zal de dosering in die periode meestal wel verlagen.

• Als uw kind voor het eerst een psychose heeft gehad, dan moet hij dit medicijn meestal nog tot 1 of 2 jaar na herstel gebruiken, voor hij kan proberen te stoppen. Alleen in uitzonderlijke gevallen, als uw kind erg snel is hersteld, kan worden geprobeerd een half jaar na herstel te stoppen. Dit moet dan wel onder goede begeleiding en de kans op terugval is dan nog steeds groter.
• Heeft uw kind al eerder een psychose gehad, dan moet hij meestal de rest van zijn leven een antipsychoticum blijven gebruiken.

Manie
Als de ergste onrustige verschijnselen zijn verdwenen, kan de arts adviseren het gebruik van aripiprazol langzaam af te bouwen. Soms adviseert de arts om door te gaan met aripiprazol, om een nieuwe manie te voorkomen.

Tics
Als het medicijn goed werkt, moet uw kind het meestal meerdere jaren blijven gebruiken.

Onrust, autisme
Aripiprazol wordt meestal gedurende meerdere jaren gebruikt door kinderen met ernstige onrust, aggressiviteit of angst, zoals verstandelijk gehandicapten en kinderen met autisme. De dosering wordt meestal wel verlaagd als de verschijnselen afnemen.

Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De meeste bijwerkingen die bekend zijn, zijn gemeld bij volwassenen. Over bijwerkingen bij kinderen is minder bekend dan bij volwassenen. Waarschijnlijk kunnen de bijwerkingen die bij volwassenen gemeld zijn, ook voorkomen bij kinderen. Zie voor deze bijwerkingen en hoe vaak deze voorkomen de informatie over aripiprazol bij volwassenen.

Bijwerkingen waarvan bekend is dat ze bij kinderen en jongeren kunnen voorkomen, zijn:

• Sufheid, hoofdpijn, vermoeidheid, slaperigheid, slapeloosheid, duizeligheid en vermindering van het reactie-, concentratie- en coördinatievermogen. Dit is vooral lastig bij activiteiten waarbij oplettendheid nodig is, zoals tijdens het fietsen, spelen, leren of op school. Deze bijwerkingen treden soms op.
• Bewegingsstoornissen, zoals trillen, rusteloosheid (akathisie), plotselinge spiertrekkingen in hoofd, mond of gezicht (dystonie) en spierstijfheid (parkinsonisme). Deze bijwerkingen treden soms op.
  Akathisie kan zich ook uiten in niet stil kunnen zitten, wiebelen met voet of hand, onrustgevoelens. En parkinsonisme in trillen, moeite met bewegen, lopen of spreken.
  Door deze bijwerkingen kan uw kind ook spier- of gewrichtspijn krijgen. Sommige bewegingsstoornissen beginnen binnen enkele dagen na de eerste dosis of na een dosisverhoging. Het kan ook na langdurig gebruik ontstaan, of pas na stoppen. Soms verdwijnt het binnen een paar dagen. Overleg met de arts als u bewegingsstoornissen merkt. Soms kan de arts de dosering verlagen of uw kind een ander medicijn voorschrijven waar hij minder last van krijgt. Ook zijn medicijnen mogelijk die de bewegingsstoornissen tegengaan.
  Er kunnen 'late bewegingsstoornissen' ontstaan (tardieve dyskinesie). U merkt ze in eerste instantie aan zuig-, kauw- en smakbewegingen, bewegingen van de tong en grimassen en tics van het gezicht. Of aan buig- en strekbewegingen van vingers en tenen, dansachtige bewegingen van armen en benen en zwaai- of draaibewegingen van schouders en bekken.
  Raadpleeg de arts als uw kind last krijgt van deze verschijnselen.
  Als deze bijwerkingen ontstaan is dat meestal na langdurig gebruik (meerdere maanden). Soms komen ze pas aan het licht als uw kind met dit medicijn is gestopt. Na stoppen nemen de verschijnselen na verloop van tijd af, maar bij een deel van de kinderen gaat deze bijwerking niet meer helemaal over.
  Raadpleeg de arts als uw kind al lijdt aan een bewegingsstoornis. De verschijnselen kunnen door dit medicijn verergeren. Misschien kan de arts een ander medicijn voorschrijven.
• Droge mond. Deze bijwerking treedt zelden op. Als uw kind het syndroom van Sjögren heeft, een aandoening waarbij de slijmvliezen van onder andere ogen en mond droger zijn dan normaal: uw kind kan meer klachten krijgen. Dit medicijn vermindert de aanmaak van traanvocht en speeksel. Neem contact op met de arts als uw kind meer last heeft van oogirritatie of een droge mond.
• Kwijlen, vooral tijdens de slaap. Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.
• Buikpijn. Deze bijwerkingen treden zelden op en meestal in het begin van de behandeling. Meestal helpt het als uw kind het medicijn met wat voedsel inneemt. Blijft uw kind er ook na enige dagen last van houden, neem dan contact op met de arts.
• Verstopping (obstipatie). Eet vezelrijke voeding en drink veel.
• Gewichtstoename, door meer eetlust en een veranderde stofwisseling of juist gewichtsafname. Deze bijwerking treedt soms op. Raadpleeg de arts of een diëtist als uw kind hier veel last van heeft. Voordat uw kind met aripiprazol begint, zal de arts de bloeddruk, het gewicht en de lengte van uw kind opmeten. Vaak zal ook wat bloed afgenomen worden.
• Te snelle hartslag, duizeligheid en een licht gevoel in het hoofd, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel. Als uw kind zich duizelig voelt, laat het dan niet te snel opstaan uit bed of van een stoel. U kunt dan het best uw kind even laten liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Deze bijwerking treedt zelden op.
• Er zijn zeldzame gevallen van het maligne neurolepticasyndroom gemeld. Dit is te merken aan onverklaarbare koorts, zeer stijve spieren, sufheid, hartkloppingen en ernstig zweten. Neem bij deze verschijnselen onmiddellijk contact op met uw arts. Als het optreedt, is dat meestal tijdens de eerste 2 weken van het gebruik of binnen 2 weken na een verhoging van de dosering.

Heeft uw kind last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Aripiprazol is voor kinderen te verkrijgen in:

• tabletten;
• injectie.

Meer informatie over dit medicijn vindt u bij aripiprazol bij volwassenen. In deze tekst vindt u onder andere informatie over:

• wat u moet doen als een dosis is vergeten;
• of het mogelijk is om zomaar met dit medicijn te stoppen;
• of het medicijn samen mag met andere medicijnen.

Voor deze onderwerpen is de informatie voor kinderen en volwassenen hetzelfde, of is er geen specifieke informatie voor kinderen bekend.