Als u antibiotica ophaalt bij de apotheek, doet het apotheekteam de volgende dingen voor u:

• controleren of u het antibioticum zonder problemen kunt gebruiken. Bijvoorbeeld samen met uw andere medicijnen, een bestaande ziekte, een zwangerschap of het geven van borstvoeding;
• controleren of u de juiste dosering krijgt, bijvoorbeeld als uw nierfunctie verminderd is;
• als het voor uw kind is: controleren of het antibioticum geschikt is voor kinderen;
• adviseren hoe het antibioticum het beste kan worden ingenomen.

Antibiotica bestrijden bacteriën. Bacteriën zijn zo klein dat je ze niet kunt zien.  Ze bestaan uit een cel.  Als de omstandigheden goed zijn, bijvoorbeeld als u koorts heeft, kunnen ze zich zeer snel vermenigvuldigen. Sommige bacteriën zijn nuttig, maar veel bacteriën kunnen een infectie veroorzaken.

De arts kan een antibioticum voorschrijven aan patiënten met een infectie zoals longontsteking of tuberculose. Een combinatie van antibiotica wordt gebruikt bij mensen die last hebben van een maagzweer. Er zit dan een schadelijke bacterie in de maag. Antibiotica werken niet tegen virussen, zoals bij griep, verkoudheid of waterpokken.

Er bestaan verschillende soorten antibiotica tegen verschillende soorten bacteriën en aandoeningen.

Wanneer schrijft arts antibiotica voor?

De arts schrijft alleen antibiotica voor als het echt nodig is: als een patiënt onvoldoende weerstand heeft om een infectie zelf te bestrijden. Het afweersysteem heeft dan wat hulp nodig. Iemand met een goede weerstand kan een infectie meestal zelf bestrijden. Antibiotica voorschrijven aan patiënten die dit niet echt nodig hebben, werkt bovendien antibioticaresistentie in de hand.

Artsen zijn terughoudend met het voorschrijven van antibiotica omdat ze resistentie tegen antibiotica willen voorkomen. Dit betekent dat een bacterie zich aanpast en dat daardoor het antibioticum de bacterie niet meer kan doden. We zeggen dan dat de bacterie ongevoelig of immuun (=resistent) is voor een bepaald antibioticum. Dit antibioticum helpt dan niet meer tegen deze bacterie, ook niet bij andere patiënten. De kans op resistentie wordt groter voor bepaalde soorten antibiotica als veel patiënten deze niet goed of onnodig gebruiken.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) biedt meer informatie over antibioticaresistentie

Het ministerie van VWS biedt met een video uitleg over antibioticaresistentie

Maak een antibioticakuur altijd af. Als u eerder stopt heeft u kans dat niet alle bacteriën verdwenen zijn. De infectie blijft dan bestaan of keert terug. Maak dus altijd de kuur af, volgens de aanwijzingen van uw arts.

Een antibioticakuur duurt vaak 5 tot 10 dagen. Soms korter, soms langer. Heeft u vragen over de lengte van uw kuur? De apotheker beantwoordt ze graag. 

Wanneer en hoe vaak u een antibioticum moet innemen, hangt af van het soort antibioticum en de ernst van de infectie. De instructies staan op het etiket. Het apotheekteam vertelt u ook graag hoe u uw antibioticum het beste kunt innemen.

Wanneer innemen

Het is belangrijk dat u het innemen van de tabletten goed verdeelt over de dag zodat de hoeveelheid medicijn in het lichaam constant blijft. Voorbeelden:

• 1 keer per dag: elke dag op hetzelfde tijdstip
• 3 keer per dag: bijvoorbeeld bij het opstaan, in de middag en voor het slapengaan.
• 4 keer per dag: bijvoorbeeld 7.00 - 12.00 - 17.00 - 23.00 uur.

Sommige antibiotica werken beter als u ze op een lege maag inneemt. Op het etiket staat dan: innemen een half uur vóór, of twee uur na de maaltijd.

Sommige antibiotica kunt u het beste innemen met wat voedsel. Dan heeft u minder kans op maag- en darmklachten.

Hoe innemen

• Tabletten of capsules kunt u het beste innemen met water terwijl u staat of zit. Houd bij het doorslikken uw hoofd een beetje naar voren. Drink er een flink glas water achteraan. Zo gaat het medicijn snel door de slokdarm naar de maag. Dat is belangrijk: er zijn namelijk antibiotica die de slokdarm kunnen beschadigen als ze blijven steken.
• Oplostabletten laat u uiteenvallen in een beetje water. Drink dit mengsel op en drink er nog een glas water achteraan.
• Een drankje is meestal bedoeld voor kinderen. Het is belangrijk om het drankje (suspensie) flink te schudden, zodat de werkzame stof goed over het drankje verdeeld raakt. Meet dan pas de juiste hoeveelheid af. Geef het kind na het innemen eventueel nog wat water of limonade. Sommige drankjes smaken niet zo lekker. In de apotheek kunnen ze u vertellen waarmee u een drankje eventueel mag mengen om de vieze smaak te maskeren.

Bent u vergeten uw antibioticum op tijd in te nemen? Doe het zo snel mogelijk alsnog, maar niet als het al bijna tijd is voor uw volgende dosis. Neem dan de vergeten dosis niet meer in en neem de volgende dosis op de normale tijd. Maak wel de kuur af tot alle tabletten op zijn.

Meer informatie over wat u kunt doen als u uw medicijn bent vergeten, kunt u vinden bij de informatie onder het medicijn op deze website.
Bel bij twijfel even met uw apotheek. Daar geven ze u graag advies.

Het is mogelijk dat verschillende medicijnen elkaars werking verminderen of versterken. Laat uw arts daarom weten welke medicijnen u nog meer gebruikt. Niet alleen de medicijnen die u krijgt voorgeschreven van de specialist, maar ook medicijnen zoals de paracetamol en ibuprofen die u bij de drogist of supermarkt haalt.

Als u altijd naar dezelfde apotheek gaat, heeft deze een overzicht van de medicijnen die u gebruikt. De apotheek kan dan zien of uw antibioticum samengaat met uw andere geneesmiddelen.

Antibiotica en de pil

Antibiotica hebben geen invloed op de werking van de anticonceptiepil. Ook als u antibiotica gebruikt, werkt de pil goed. Dat is wetenschappelijk bewezen. Ook antibiotica en alcohol kunt u samen gebruiken.

Veel voorkomende bijwerkingen van antibiotica zijn:

• Diarree of dunne ontlasting. Dit komt doordat het antibioticum de ook goedaardige bacteriën in de darmen (de darmflora) aanvalt. Er zijn producten die het aantal goedaardige bacteriën kunnen aanvullen. Wetenschappers zijn er echter nog niet over uit of deze zogheten probiotica nut hebben. Let op: dunne ontlastig is niet altijd een bijwerking van de antbiotica. Het kan ook het gevolg zijn van de ziekte waarvoor het antibioticum is voorgeschreven.
• Overgevoeligheid of allergische reactie. De verschijnselen hiervan zijn: benauwdheid, koorts of flauwvallen. Rode vlekjes op de huid kunnen tekenen van een allergie zijn, maar kunnen ook een gewone bijwerking zijn. Neem bij zulke klachten contact op met uw arts.

Weet u dat u overgevoelig bent voor een bepaald antibioticum? Geef dit dan door aan de apotheek. De apotheek zet het in de computer, zodat u in deze apotheek een volgende keer niet per ongeluk hetzelfde antibioticum krijgt.

Antibiotica uit de groep van tetracyclines kunnen overgevoeligheid voor zonlicht veroorzaken. Hieronder vallen bijvoorbeeld doxycycline en minocycline. Als u in de zon zit terwijl u deze medicijnen gebruikt, kunt u flink verbranden. Ook als u normaal nooit verbrandt. Gebruikt u een van deze antibiotica? Blijf dan zoveel mogelijk uit de zon en zorg voor extra bescherming: dicht geweven kleding, iets op het hoofd en een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor. Ook bij bewolkt weer, want ook dan is de schadelijke UV-straling aanwezig.

De apotheek kan voor u uitzoeken of het misschien mogelijk is uw aandoening te behandelen met een ander antibioticum dat deze bijwerking niet heeft.

Antibiotica zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Negentig jaar geleden ontdekte Alexander Fleming het eerste antibioticum. De digitale tentoonstelling 'De erfenis van Fleming' is een eerbetoon aan wat hij ons naliet. U leert meer over de ontdekking van antibiotica en wat medicijnen van dit type doen. Ook komt u meer te weten over antibioticaresistentie.

Nationaal Farmaceutisch Museum

In het Nationaal Farmaceutisch Museum ontmoeten het verleden, het heden en de toekomst van de farmacie elkaar in een nieuw soort museumomgeving: het virtueel museum. Hier ontdekt u het verhaal van mens, medicijn en maatschappij.

U vindt het virtueel museum op nationaalfarmaceutischmuseum.nl.