Er zijn drie groepen medicijnen, waarbij stoppen moeilijk kan zijn:

1.    Medicijnen die lichamelijk en/of geestelijk verslavend werken, zoals slaapmedicijnen en zware pijnstillers.
2.    Medicijnen die je langzaam moet stoppen, zoals medicijnen tegen depressie, ontstekingen of epilepsie.
3.    Medicijnen die bij te lang gebruik de klacht erger kunnen maken, zoals medicijnen tegen hoofdpijn, verstopping of neusverkoudheid.

Hieronder bespreken we de drie groepen uitgebreider.

Bij verslaving denken veel mensen eerder aan drugs of alcohol dan aan medicijnen. Toch zijn er in Nederland veel meer mensen verslaafd aan slaapmedicijnen en kalmerende medicijnen dan aan bijvoorbeeld heroïne. De verslaving kan geestelijk en lichamelijk zijn, maar ook alleen lichamelijk. Dat kan al als u het medicijn iedere dag krijgt voor een paar weken.

Om welke medicijnen gaat het?

Medicijnen die rustgevend werken (benzodiazepinen), zoals:

• midazolam
• temazepam
• zopiclon
• oxazepam
• lorazepam

Medicijnen die sterk pijnstillend werken (opioïden/opiaten), zoals:

• fentanyl
• morfine

Veel patiënten zijn bang om verslaafd te raken aan morfine. Dit is niet nodig. Psychische verslaving komt bij gebruik als pijnstiller bijna nooit voor.
Als u morfine lange tijd gebruikt, kunt u lichamelijk verslaafd raken. Dit komt doordat het lichaam went aan de morfine. Dit kan geen kwaad. Alleen als u direct stopt met het gebruik van morfine, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Dit kunt u voorkomen door langzaam te stoppen met morfine. Dit langzaam stoppen noemen we ook wel  ‘afbouwen’. Dit doet u door steeds wat minder te gebruiken.

Let op: Dit zijn de namen van de werkzame stoffen in de medicijnen, niet de merknamen. De bijbehorende merknamen vindt u op de medicijnpagina op deze website. 

Psychische verslaving

Wie geestelijk verslaafd is aan een medicijn, wil dat medicijn steeds weer gebruiken. Het wordt steeds moeilijker om zonder deze medicijnen te leven. Alleen al de gedachte het zonder dat middel te moeten doen, is doodeng.

Lichamelijke verslaving

Bij lichamelijke verslaving heeft uw lichaam steeds meer van een medicijn nodig voor hetzelfde effect. Dan hebt u bijvoorbeeld niet meer genoeg aan 1 slaappil maar moet u er 2 innemen om in slaap te vallen. Lichamelijke verslaving uit zich in ontwenningsverschijnselen als u met het middel stopt.

Als u slaapmedicijnen iedere dag gebruikt, kan dit zorgen voor sufheid en slaperigheid overdag. Ook kunnen er klachten als verwardheid, stemmingswisselingen, geheugenverlies, en concentratiegebrek optreden.
 

Ontwenningsverschijnselen

Als u in 1 keer stopt met het gebruiken van een verslavend medicijn, kunt u heftige klachten krijgen. Dit noemen we ontwenningsverschijnselen. Voorbeelden van ontwenningsverschijnselen zijn:

• Bij benzodiazepinen: angst en onrust, misselijkheid, hoofdpijn, diarree, beven, verwardheid, slapeloosheid, vaak wakker worden en veel dromen.
• Bij opiaten: gapen, tranenvloed, zweten en onrustige slaap.

Uw apotheker kan helpen bij het ontwennen

De ontwenningsverschijnselen kunnen zo erg zijn dat doorgaan met het medicijn de enige oplossing lijkt te zijn. Maar dit is dan geen goede oplossing! U kunt dus niet van de ene op de andere dag stoppen met een verslavend middel.

Overleg altijd met uw apotheker of arts als u wilt stoppen. Uw arts of apotheker kan dan bekijken hoe u langzaam kunt gaan stoppen. U gebruikt dan heel langzaam steeds een beetje minder van het medicijn. Hierdoor heeft u weinig of geen last hebt van de ontwenningsverschijnselen.

Andere medicijnen zijn niet verslavend, maar toch kunt u hier niet zomaar mee stoppen. Net als bij verslavende medicijnen moet u met deze medicijnen langzaam stoppen. Dit om vervelende klachten te voorkomen.

Om welke medicijnen gaat het?

Medicijnen tegen depressie (antidepressiva), zoals:

• fluoxetine
• paroxetine
• amitriptyline
• mirtazepine
• venlafaxine

Medicijnen tegen ontsteking (corticosteroïden), zoals:

• prednisolon
• prednison

Medicijnen tegen epilepsie (anti-epileptica), zoals:

• carbamazepine
• fenytoïne
• valproïnezuur

Let op: Dit zijn de namen van de werkzame stoffen in de medicijnen, niet de merknamen. De bijbehorende merknamen vindt u op de medicijnpagina op deze website.

Ontwenningsverschijnselen

Als u te snel stopt met het gebruik van deze medicijnen, kunt u zich erg vervelend voelen. Dit noemen we ontwenningsverschijnselen. De klachten verschillen per type medicijn. 

• Medicijnen tegen depressie
  slaapstoornissen, maag-darmklachten, griepachtige klachten, zoals transpireren, hoofdpijn, rillingen en een algemeen ziektegevoel, duizeligheid, misselijkheid, vermoeidheid, traagheid, angsten, opwinding en prikkelbaarheid.
• Medicijnen tegen ontsteking
  koorts, spierpijn, gewrichtspijn, malaise/zwakte, hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, diarree, vermoeidheid
• Medicijnen tegen epilepsie
  epileptische aanvallen (onttrekkingsinsult)

Uw apotheker kan u helpen met afbouwen

Om klachten te voorkomen is het belangrijk dat u langzaam stopt. Dit doet u door steeds iets minder te gaan gebruiken. Overleg daarom altijd met uw arts of apotheker voordat u gaat stoppen. Deze medicijnen zijn niet verslavend. Daarom zal het langzaam stoppen meestal goed gaan.

De derde groep zijn medicijnen die bij langer gebruik de klacht erger maken. Als u een spray tegen een verstopte neus langer dan 1 week gebruikt, kunt u last blijven houden van een verstopte neus.
Deze groep medicijnen is niet verslavend, dus langzaam stoppen is niet nodig. Het is wel belangrijk dat u het medicijnen niet langer gebruikt dan het advies van uw arts of apotheker.

Om welke medicijnen gaat het?

Sprays en druppels tegen een verstopte neus, met 

• xylometazoline
• oxymetazoline
• tramazoline

Neusdruppels met alleen fysiologisch zout vormen geen probleem.

Medicijnen tegen verstopping met bisacodyl.

Pijnstillers tegen hoofdpijn of migraine, zoals

• paracetamol
• ibuprofen
• naproxen
• ergotamine

Let op: Dit zijn de namen van de werkzame stoffen in de medicijnen, niet de merknamen. De bijbehorende merknamen vindt u op de medicijnpagina op deze website.

Verergerde klachten bij lang gebruik

De medicijnen hierboven zorgen er bij langer gebruik voor dat uw klachten erger worden, in plaats van minder. 

Sprays tegen een verstopte neus laten het neusslijmvlies kleiner worden, waardoor u vrijer kunt ademhalen. Bij gebruik langer dan 1 week zwelt het neusslijmvlies weer en wordt groter. U zult hierdoor het medicijn weer willen gebruiken. Hierdoor kunt u het neusslijmvlies blijvend beschadigen. Het advies is om deze sprays en druppels niet langer dan 1 week te gebruiken.

Bisacodyl is een medicijn tegen verstopping. Het zorgt ervoor dat de darminhoud vocht opneemt en vasthoudt. Hierdoor gaat de darm werken. Als u dit middel langere tijd gebruikt, kan de darm ‘lui’ worden en komt de ontlasting niet meer vanzelf. Hierdoor wilt u bisacodyl misschien opnieuw gebruiken. Het advies is: bisacodyl niet langer dan 3 dagen achter elkaar gebruiken.

Als u pijnstillers tegen hoofdpijn vaak gebruikt, kunnen deze medicijnen juist hoofdpijn geven. Deze hoofdpijn kan dag en nacht doorgaan. De enige oplossing is compleet stoppen met het gebruik van pijnstillers.

Stop onder begeleiding van een arts

Deze medicijnen zijn niet verslavend en langzaam stoppen heeft geen zin. De enige oplossing is stoppen. U kunt zich na stoppen van deze medicijnen erg naar gaan voelen. Zo kan de hoofdpijn bijvoorbeeld een aantal weken erger worden. Het is daarom verstandig te stoppen onder begeleiding van een arts.

Wilt u weten of het middel dat u gebruikt verslavend is? Of bent u van plan te stoppen met een medicijn dat u langzaam moet stoppen? Uw apotheker heeft antwoord op uw vragen en kan u helpen en begeleiden bij het stoppen. Maak een afspraak of loop even binnen bij uw apotheek.

www.apotheek.nl
Op deze site kunt u in de rubriek 'Medicijnen' informatie vinden over medicijnen. Ook over de verslavende werking of de redenen om het medicijn langzaam af te bouwen.