Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. De kans op deze bijwerkingen hangt af van uw eigen gevoeligheid voor dit medicijn, de hoeveelheid prednison die u gebruikt en de duur van de behandeling:

• Bij substitutietherapie (als u zelf te weinig bijnierschorshormoon aanmaakt): u heeft weinig kans op bijwerkingen.
• Bij een stootkuur (enkele dagen tot weken een dosering prednison van 30 mg tot 80 mg per dag): de bijwerkingen zijn soms lastig of vervelend, maar meestal niet gevaarlijk of schadelijk.
• Als u vaker per jaar een stootkuur krijgt of meerdere weken tot maanden een (lage dosering) prednison gebruikt: de meeste lastige of vervelende bijwerkingen gaan over als u aan het middel gewend bent geraakt. Dat is na enkele dagen tot weken.
  Na enkele weken gebruik of veel stootkuren heeft u wel een kleine kans op andere ernstigere bijwerkingen. Hoe korter u dit medicijn gebruikt en hoe lager de dosering, hoe minder kans u heeft op deze bijwerkingen.

Bijwerkingen die u meteen vanaf het begin kunt krijgen:

Zelden

• Maag- of darmklachten, zoals maagpijn, misselijkheid, opkomend maagzuur, een opgezette buik, diarree of verstopping. Als u dit medicijn vlak voor of tijdens de maaltijd inneemt, kunt u deze klachten meestal voorkomen.
• Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels. Overleg voor gebruik met uw arts als u een infectie heeft, zoals tuberculose. Dat is nodig omdat sluimerende infecties door dit medicijn erger kunnen worden. Bovendien heeft u het minder snel in de gaten als een infectie uit de hand loopt. Dit medicijn vermindert namelijk de verschijnselen van een ontsteking, zoals roodheid en zwelling.
  Neem in elk geval contact op met uw arts bij
  • een ontsteking die opeens opkomt;
  • ontstekingen in of rond uw ogen;
  • ontstekingen waarvan u weet of vermoedt dat deze door een virus zijn veroorzaakt, zoals gordelroos;
  • als in uw omgeving mazelen of waterpokken heerst;
  • als u een wond heeft die slecht geneest;
  • als u gevaccineerd moet worden, bijvoorbeeld tegen tropische ziekten. Mogelijk reageert uw lichaam onvoldoende op de inenting.
• Hoofdpijn en duizeligheid.
• Spierklachten, zoals spierzwakte, snel vermoeid, spierpijn trillende handen en spierkrampen in handen, voeten en benen. Dit kan na stoppen nog lang aanhouden. Mensen met de spierziekte myasthenia gravis kunnen hier extra last van hebben. Raadpleeg uw arts als uw klachten verergeren
• Veranderingen in gevoel en stemming, Dit kan per persoon verschillen. U kunt energieker, prikkelbaar, rusteloos, angstig of agressief worden, maar ook neerslachtig, futloos of vermoeid.
  Heeft u veel last van deze stemmingsveranderingen? Praat erover met uw arts. Mogelijk moet de dosering iets lager.
  Heeft u slaapproblemen door de rusteloosheid? Het kan helpen prednison in één keer vroeg op de dag in te nemen. Overleg hierover met uw arts.
  Bent u depressief of wordt u hiervoor behandeld? Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruiken.
• Verschijnselen van diabetes (suikerziekte). U merkt dit aan veel dorst en veel plassen. Dit komt vooral voor bij mensen boven de 75 jaar.
  Heeft u diabetes? Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer insuline of bloedsuikerverlagers (bloedglucoseverlager) nodig. Meet extra vaak uw bloedsuiker (bloedglucose).
• Vochtophoping (oedeem). Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten.
  Mensen die al last van oedeem hebben, bijvoorbeeld door een hart dat minder goed pompt (hartfalen) zijn hier extra gevoelig voor. Overleg daarom voor gebruik met uw arts als u hartfalen of oedeem heeft.
• Stoornissen in uw hartritme. Raadpleeg uw arts als u dit merkt

Zeer zelden

• Maagzweer of darmzweer. Dit medicijn kan een maagzweer verergeren. Overleg voor gebruik met uw arts of apotheker als u een maag- of darmzweer heeft of kortgeleden heeft gehad. Misschien heeft u een maagbeschermer nodig. Raadpleeg uw arts als uw maagklachten verergeren.
• Een te hoge bloeddruk . Het treedt vooral op bij doseringen van meer dan 7,5 mg per dag bij mensen die hier gevoelig voor zijn. Overleg voor gebruik met uw arts als u een hoge bloeddruk heeft of hiervoor behandeld wordt. Uw bloeddruk moet vaker gecontroleerd.
• Ernstige psychische klachten, zoals overdreven opgewekt gevoel, impulsief gedrag, verwardheid, wanen en hallucinaties. Overleg bij deze verschijnselen met uw arts.
• De hik. Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.
• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten of jeuk.
  Een heel enkele keer ontstaat een ernstige allergie (met onder andere benauwdheid, zwelling van mond, keel, verlies van het bewustzijn). Ga dan onmiddellijk naar een arts of Eerste-Hulpdienst.
  In beide gevallen mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor prednison. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Als u het meer dan 3 weken achtereen gebruikt of meerdere stootkuren per jaar nodig heeft: u heeft meer kans op onderstaande bijwerkingen. Ze treden soms pas na maanden op, of pas als u al bent gestopt. Gebruikt u minder dan 7,5 mg per dag? Dan heeft u weinig kans op deze bijwerkingen.

Soms

• Zwaarder worden en een andere vetverdeling. Dit komt door een andere opbouw en afbraak van vet, meer eetlust en vasthouden van vocht. Vet gaat vooral zitten op de buik en op de bovenkant van de rug Het is vaak nodig uw eetgewoontes aan te passen om uw gewicht op peil te houden. Een diëtist kan u daarbij helpen.
• Dik gezicht (bolle wangen). Net als de gewichtstoename is dit voor velen een belangrijk nadeel van de behandeling. Het gaat niet goed met u, maar voor uw omgeving ziet u er juist 'welvarend' uit. Het verdwijnt weer als u stopt met het medicijn.

Zelden

• Dunnere huid, waardoor u sneller blauwe plekken heeft en streepvormige littekens (striae). Enige maanden na het stoppen met de behandeling heeft de huid meestal weer zijn normale dikte terug. De littekens verdwijnen niet meer.
• Rood geaderde of rode huid in het gezicht en puntvormige huidbloedinkjes.
• Verminderde werking van de bijnierschors. Vooral kinderen zijn gevoelig voor deze bijwerking. Hier heeft u tijdens de behandeling geen last van, maar na het stoppen heeft uw bijnierschors tijd nodig om op gang te komen om weer zelf bijnierschorshormonen aan te maken. Dit kan meerdere maanden duren.
• Groeivertraging bij kinderen. Het is belangrijk dat een arts regelmatig de lichaamslengte en het lichaamsgewicht controleert. Als blijkt dat het kind te weinig groeit, kan de arts adviseren dit medicijn niet elke dag, maar elke 2 dagen te nemen. Dit herstelt de groei.
• Botontkalking (osteoporose), waardoor deze eerder breken. Het is belangrijk tijdens het gebruik van dit medicijn voldoende kalk te gebruiken (in de vorm van zuivelproducten of eventueel als tabletten). Ook lichaamsbeweging is nodig, omdat dat zorgt voor een actieve opbouw van de botten.
  In veel gevallen zal de arts u adviseren ook medicijnen tegen botontkalking te gebruiken.
• Te weinig kalium in het bloed. Dit merkt u onder andere aan spierkrampen, spiertrekkingen, spierpijn, spierzwakte, minder eetlust, verstopping en hartkloppingen of een overslaand hart. Neem bij een of meer van deze klachten contact op met uw arts.
• Te veel cholesterol in het bloed, na meerdere maanden gebruik. Hierdoor heeft u meer kans op hart- of vaatziekten. Uw arts kan medicijnen voorschrijven om de hoeveelheid cholesterol in uw bloed te verlagen.
• Staar (een blijvende vertroebeling van de ooglens, cataract). Neem contact op met uw arts als u slechter, wazig of dubbel ziet. Staar komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren.
• Verhoogde oogboldruk (Glaucoom). Overleg met uw arts als u weet dat u glaucoom heeft, terwijl u daar niet voor wordt behandeld. Waarschuw uw arts als u minder goed gaat zien of als u hevige pijn achter uw oog heeft die niet binnen enkele uren wegtrekt. Glaucoom komt meestal alleen voor bij gebruik gedurende meerdere jaren.

Zeer zelden

• Huidklachten, zoals slecht genezende wonden, acne (jeugdpuistjes), veel transpireren, meer lichaamsbeharing (vooral in het gezicht) en donkere of juist lichte plekken op de huid.
• Peesontsteking en makkelijker scheuren van pezen, vooral van de achillespees.
• Erectiestoornissen
• Bij vrouwen: wegblijven van de menstruatie tijdens de behandeling.
• Ernstige hart-vaatziekte, zoals hartfalen, een hartaanval of een beroerte. Hier is meestal pas kans op na meerdere maanden gebruik.

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.
Vraag aan uw arts ook een duidelijke instructie op papier. De doseringsschema's bij dit medicijn zijn vaak ingewikkeld. Zeker als u moet op- en afbouwen.

Hoe?

• Neem de tabletten in met een half glas water.
• Krijgt u van dit medicijn last van uw maag? Neem het dan in met wat voedsel.
• Als u vindt dat de tabletten een onplezierige bittere smaak hebben, kunt u ze innemen met een lepel vla of yoghurt.

Wanneer?

Begin zo snel mogelijk met de behandeling. Zeker als u ernstige ontstekingsverschijnselen heeft of ernstig benauwd bent.

• Soms moet u dit medicijn in het begin 2 tot 4 keer per dag innemen, om er zo aan te wennen. Zodra u minder last heeft van de bijwerkingen, zoals misselijkheid, kunt u met uw arts overleggen of u de hoeveelheid voor één dag in 1 keer kunt innemen.
• Als u het 1 keer per dag inneemt, doe dat dan vroeg in de ochtend. Bijvoorbeeld bij het ontbijt. U bootst dan de natuurlijke situatie na, want de aanmaak van het lichaamseigen bijnierschorshormoon is 's ochtends ook het grootst. De kans op bijwerkingen is dan kleiner.

Stootkuur
Een stootkuur met prednison duurt meestal enkele dagen tot 2 weken. De hoeveelheid per dag is meer dan bij een langdurige behandeling met prednison. Bij een stootkuur zijn er meestal geen ernstige bijwerkingen.
Een stootkuur wordt meestal toegepast bij een plotselinge verergering van chronische ontstekingsziekten. Prednison geneest de ziekte niet, maar onderdrukt de ziekteverschijnselen. Hierdoor kan uw lichaam zich makkelijker herstellen.
Meestal merkt u de werking binnen enkele uren. Soms is de stootkuur bedoeld om de periode te overbruggen tot u de werking merkt van een ander medicijn waarvan het effect langzamer intreedt.
Soms moet u de dosis aan het einde van de kuur langzaam afbouwen, bijvoorbeeld door elke dag één tablet of capsule minder te slikken.

Langdurige behandeling
Een behandeling van enkele maanden of langer bestaat vaak uit een hoeveelheid tot 20 mg prednison per dag. U start deze behandeling meestal met een stootkuur van een grotere hoeveelheid prednison per dag. Daarna bouwt u de hoeveelheid in enkele dagen tot weken af tot de onderhoudsdosering.
Gedurende de hele behandeling bepaalt uw arts samen met u of de hoeveelheid prednison bijgesteld moet worden, zodat u de laagst mogelijk dosering gebruikt die nog goed werkt.
Deze langdurige behandeling wordt toegepast bij ernstige ziekten met ontstekingsverschijnselen, als andere medicijnen niet of onvoldoende helpen.
Het kan bij deze aandoeningen enkele weken duren voor u het effect van prednison merkt.

Substitutietherapie
Bij substitutietherapie vervangt prednison het lichaamseigen bijnierschorshormoon, als uw lichaam dat niet meer voldoende aanmaakt. Bij substitutietherapie kunt u prednison levenslang gebruiken.
Houd er rekening mee dat er toch nog een plotseling tekort aan prednison kan ontstaan. Bijvoorbeeld als u koorts heeft of u extreem heeft ingespannen.
U kan dan een corticosteroïd-crisis of Addison-crisis krijgen. De verschijnselen hiervan zijn: geen eetlust, duizeligheid, misselijkheid, braken, krampende buikpijn en diarree. Vaak ook koorts, slaperigheid, sufheid, zwakte of ernstige vermoeidheid.
Ook kan een ernstig vochttekort optreden. U merkt dit aan een droge huid en slijmvliezen, duizeligheid door een lage bloeddruk en vaak diepliggende ogen. Het is dan heel belangrijk uw bloeddruk te laten meten.
Bij deze verschijnselen moet u snel het tekort aanvullen met prednison of een ander bijnierschorshormoon. Waarschuw bij een beginnende crisis ook direct uw specialist.
Verwacht u de situatie al? Bijvoorbeeld bij een examen of het laten verwijderen van een moedervlek. Neem dan vooraf al extra prednison in.

Hoelang?

• Astma: meestal is een stootkuur van 5 tot 7 dagen voldoende, soms langer.
• COPD: meestal een stootkuur van 1 tot 2 weken.
• Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn: de kuur duurt 1 tot 4 weken. Daarna bouwt u de dosering gedurende meerdere maanden af.
• Reumatoïde artritis (reuma): u gebruikt prednison meestal tot het DMARD (reumamedicijn) begint te werken. Ook schrijven artsen het voor als stootkuur van enkele dagen bij een plotselinge verergeringen van de klachten. Verder kunt u het ook in lage dosering gedurende meerdere jaren gebruiken.
• Jicht meestal een stootkuur van 5 tot 10 dagen.
• Reumatische polymyalgie (reuma van de spieren) en arteriitis temporalis (ontsteking van een bloedvat aan de slaap): de behandeling is minstens een paar maanden. Steeds na een paar maanden bouwt u de dosering langzaam af om te proberen of de klachten terugkomen. Als u toch weer klachten krijgt, verhoogt de arts de dosering weer. Het duurt meestal 1 tot 2 jaar voor de klachten helemaal over zijn.
• Sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck): de behandeling duurt meestal meerdere maanden tot een jaar.
• Systemische lupus erythematodes (SLE): meestal een stootkuur van enkele dagen tot 2 weken.
• Clusterhoofdpijn: de kuur start tijdens een clusteraanval en duurt meestal 5 dagen. Daarna moet u de dosering gedurende meerdere weken afbouwen.
• Ziekte van Duchenne: meestal moet uw kind dit medicijn 10 dagen wél en 10 dagen niet gebruiken, gedurende meerdere maanden of jaren.
• Gezichtsverlamming: meestal een stootkuur van 5 tot 10 dagen.
• Bloedstollingsziekten: meestal een stootkuur van meerdere weken.
• Nierziekten, zoals nefrotisch syndroom en syndroom van Goodpasture: de behandeling duurt meestal een aantal maanden
• Orgaantransplantaties: u kunt prednison levenslang gebruiken.
• Kanker: meestal slikt u de combinatie gedurende enkele dagen, bijvoorbeeld 5 dagen. Enkele weken daarna start u opnieuw met een periode van enkele dagen slikken.
• Bijnierziekten (substitutietherapie): u kunt prednison levenslang gebruiken.
• Uitslag op de huid met roze bulten en erge jeuk (netelroos): de behandeling duurt zolang u last blijft houden van de klachten, maar niet langer dan 3 weken.
• Overige ziektes: de duur van de behandeling is afhankelijk van de soort en de ernst van de ziekte. Bij hevige ziekteverschijnselen is vaak een korte kuur van enkele dagen tot weken nodig. Bij chronische ziektes met minder hevige verschijnselen, moet de behandeling vaak juist meerdere maanden doorgaan en daarna langzaam afgebouwd.

Vraag uw arts wat u moet doen bij een vergeten dosering. Meestal luidt het advies als volgt:

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan acht uur voor u de volgende dosis inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan acht uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn verschillende keren per dag gebruikt: neem de vergeten dosis zo snel mogelijk alsnog in. Is het alweer tijd voor de volgende dosis? Vraag uw arts wat u in dat geval moet doen. In sommige gevallen kunt beide doses tegelijk innemen. Dat hangt vooral af van hoe hoog de dosering is die u gebruikt
• Als u dit medicijn 1 keer in de 2 dagen gebruikt: neem de vergeten dosis de volgende ochtend in. Komt u er pas na twee dagen achter als u de volgende dosis alweer moet innemen? Sla de vergeten dosis dan over.

autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Ontstekingsremmende pijnstillers, zoals acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen en naproxen. Deze pijnstillers hebben als bijwerking maag- en darmzweren. De kans hierop is groter als u ook prednison gebruikt. De pijnstiller paracetamol heeft deze bijwerking niet. Deze kunt u wel veilig gebruiken.
  Heeft u een ontstekingsremmende pijnstiller nodig? Overleg met uw arts of apotheker. Als u prednison gebruikt moet u vaak ook een maagbeschermend middel slikken.
• Bepaalde vaccins, bijvoorbeeld bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR-vaccin), rotavirusvaccin, varicellavaccin (tegen waterpokken) en BCG-vaccin (tegen tuberculose). Prednison vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en kan de kans op bijwerkingen ervan verhogen. Overleg met de arts als u gevaccineerd moet worden. Als u prednison gebruikt als substitutietherapie zal uw lichaam wel goed op de vaccins reageren.
• De bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon. Gebruikt u een hoge dosering van prednison? Dan kan de werking van de bloedverdunners toenemen. Overleg hierover met uw arts. Meld het aan de trombosedienst als u prednison gaat gebruiken en als u ermee stopt.
• Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

De volgende medicijnen verminderen de werking van prednison. Dit is van belang als u prednison langer dan 2 weken achter elkaar gebruikt. Overleg hierover met uw arts of apotheker. Ook als u met een van deze medicijnen gaat stoppen.

• De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon.
• De medicijnen tegen tuberculose rifabutine en rifampicine.
• Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Zwangerschap

• Als u zwanger bent of zwanger wilt worden kunt u een korte stootkuur met dit medicijn volgen. Het is dan niet schadelijk voor de zwangerschap en voor de baby.
• Krijgt u een behandeling met meer dan 10 mg per dag gedurende meerdere weken of langer? Overleg met uw arts. Samen met uw arts kunt u een afweging maken tussen de voordelen van de behandeling en de risico's voor het kind. De effecten op het ongeboren kind bij langdurig gebruik zijn nog niet allemaal bekend. Bij doseringen van meer dan 10 mg per dag, gedurende meerdere maanden van de zwangerschap is er een kans dat de baby minder goed groeit. Bovendien kan het medicijn de werking van de bijnierschors van de baby onderdrukken. Na de bevalling heeft de baby dan soms tijdelijk extra bijnierschorshormoon nodig. Overleg hierover met uw arts.
• Gebruikt u prednison als substitutietherapie tijdens een corticosteroïd-crisis? Dat is veilig voor de baby.

Borstvoeding

• Wilt u borstvoeding geven? Een stootkuur van enkele weken kunt u veilig gebruiken.
• Moet u dit medicijn langer gebruiken? Overleg dan met uw arts of apotheker. Meestal is het mogelijk borstvoeding te geven als u na inname 3 tot 4 uur wacht voor u borstvoeding geeft. Het medicijn is dan weer voor een groot deel uit de moedermelk verdwenen. Hierdoor krijgt het kindje zo min mogelijk medicijn binnen. Heeft u voor die 3 uur stuwing? Kolf de melk dan af en gooi deze weg. Gebruikt u meer dan 40 mg per dag en vindt uw arts dat u borstvoeding mag geven: houd dan de groei van uw kind extra in de gaten.

Gebruikt u medicijnen op recept of die u zonder recept koopt? Wilt u helpen om de kennis over medicijngebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding te vergroten? Meld dan uw ervaring bij pREGnant.

Heeft u dit medicijn lange tijd achter elkaar gebruikt en stopt u plotseling? Dan heeft u kans op hevige verschijnselen, zoals hoofdpijn, spierpijn, trillen, duizeligheid, hartkloppingen, diarree, misselijkheid, zwakte en een lamlendig gevoel.
Deze verschijnselen ontstaan doordat uw eigen bijnierschors tijdens het gebruik minder hormonen is gaan aanmaken. Er is immers al voldoende bijnierschorshormoon in het lichaam aanwezig. Als u plotseling stopt kan de bijnierschors de hormonen niet ineens gaan produceren.
Het duurt enkele weken tot soms meer dan een jaar voor de bijnierschors weer helemaal op gang is. Bent u ziek of moet u worden geopereerd? Bent u bovendien minder dan een jaar geleden gestopt met prednison? Vertel dit aan uw arts. Meestal heeft u dan tijdelijk weer een bijnierschorshormoon nodig.

• Gebruikt u dit medicijn enkele dagen? Dan kunt u in één keer stoppen zonder dat deze ontwenningsverschijnselen ontstaan.
• Gebruikt u dit medicijn korter dan 3 weken achter elkaar? Meestal kunt u in één keer stoppen, zonder dat er ontwenningsverschijnselen ontstaan. Soms heeft de arts voor u wel een afbouwschema voorgesteld. Maar dat is vaak om te voorkomen dat de aandoening terugkomt. Bij astma stapt u soms over op inhalaties met een bijnierschorshormoon.
• Gebruikt u dit medicijn langer dan 3 weken achter elkaar? Bouw dan langzaam af in overleg met uw arts. Het duurt enige weken tot soms meer dan een jaar voor de bijnierschors weer helemaal op gang is.
• Gebruikt u dit medicijn omdat u zelf onvoldoende bijnierschorshormoon aanmaakt? Dan is het gebruik meestal levenslang. Als u toch stopt moet u meteen overstappen op een ander bijnierschorshormoon. Overleg hierover met uw arts.
• Heeft u de huidziekte psoriasis? Deze huidziekte kan verergeren als u stopt. Daarom moet u altijd langzaam afbouwen. Ook na gebruik van minder dan 3 weken. Overleg hierover met uw arts of apotheker.

Prednison is sinds 1954 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten als het merkloze Prednison.

Wilt u meer weten over de prijs en vergoeding van uw medicijn? Lees dan verder in het thema: Medicijnprijzen en vergoedingen.