De meeste mensen slapen tussen de 7 en 9 uur per nacht. Het duurt meestal tussen de 10 en 30 minuten voordat u in slaap valt. Het is normaal om in de nacht een paar keer kort wakker te worden.
Bij slapeloosheid slaapt u 3 keer per week of meer slecht. Het kan zijn dat het lang duurt voordat u in slaap valt, dat u lang wakker ligt of te vaak of te vroeg wakker wordt. Daardoor kunt u overdag moe zijn, minder goed concentreren of sneller geïrriteerd raken.
Slecht slapen kan komen door iets wat stress geeft. Bijvoorbeeld problemen in uw relatie of gezin, zorgen over geld of problemen op het werk. U kunt ook slecht slapen door lichamelijke klachten zoals jeuk, rusteloze benen of pijn. Door de oorzaak op te lossen, verdwijnen de slaapproblemen vaak ook. Soms komt slecht slapen door een slaapziekte, zoals narcolepsie (plotseling in slaap vallen overdag) of slaap-apneu (ademstops tijdens het slapen).
Meer informatie over slecht slapen leest u op Thuisarts.nl.
Als u vaak slecht slaapt, kunt u daar overdag last van hebben. Slaapt u 3 keer per week of vaker slecht? Dan noemen we dat slapeloosheid. Bij slapeloosheid kunt u overdag last hebben van:
Door slapeloosheid kunt u verkeerde gewoonten krijgen. Bijvoorbeeld lang uitslapen of overdag slapen, meer stress omdat u moe bent, in de avond op uw telefoon kijken of medicijnen of alcohol verkeerd gebruiken om in slaap te vallen. Deze gewoonten maken het juist moeilijker om in de nacht in slaap te vallen. Uw hersenen zien uw bed dan niet meer als een fijne en rustige plek. Daardoor slaapt u nog slechter.
U kunt een aantal dingen doen om beter te slapen.
Uw huisarts kan u vragen om een slaapdagboek bij te houden. Zo krijgt u beter inzicht in uw slaap. U kunt dit invullen om te zien of uw slaap verbetert.
Helpen de slaapadviezen niet genoeg? Maak dan een afspraak met uw huisarts. De huisarts kan bijvoorbeeld helpen bij:
Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.
De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.
Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.
Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.
Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.
De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.
Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.
Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.
Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.
Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.
De huisarts schrijft meestal geen slaapmiddelen voor. Deze medicijnen helpen vaak niet goed genoeg. U valt er misschien sneller door in slaap, maar u slaapt minder diep. Sommige slaapmiddelen kunnen verslavend zijn. Dan is het lastig om ermee te stoppen.
Daarom probeert de huisarts u eerst te helpen met betere slaapgewoonten. Hierover leest u meer bij Kan ik er zelf iets tegen doen?
Melatonine
Melatonine is een hormoon dat in de hersenen wordt gemaakt. Het speelt een rol in het slaap-waakritme van het lichaam. Artsen schrijven melatonine meestal niet voor. Er is niet genoeg bewijs dat het goed werkt bij slapeloosheid. Ook kan het verkeerd gebruikt worden, waardoor u juist slechter gaat slapen.
Valeriaan
Valeriaan is een kruidenmiddel. Het heeft een licht rustgevende werking. Hierdoor kunt u beter in slaap vallen. Artsen schrijven het over het meestal niet voor. Er is niet genoeg bewijs dat het goed werkt bij slapeloosheid.
Benzodiazepinen
Benzodiazepinen maken u rustiger, ontspannen uw spieren en maken u suf. Hierdoor helpen ze u om in slaap te vallen en kunnen ze ervoor zorgen dat u langer slaapt. Voorbeelden van deze slaapmiddelen zijn: brotizolam, diazepam, flunitrazepam, flurazepam, loprazolam, lorazepam, lormetazepam, midazolam, nitrazepam, oxazepam, temazepam, zolpidem en zopiclon.
Deze slaapmiddelen kunt u het beste alleen af en toe gebruiken, en niet voor een langere periode achter elkaar. Bij langdurig gebruik raakt uw lichaam eraan gewend. Het medicijn werkt dan steeds minder goed. Ook kunt u er afhankelijk van worden, waardoor stoppen moeilijk wordt.
Aardbeiblad met wijnstokblad
Aardbeiblad met wijnstokblad is een kruidenmiddel. Het kan worden gebruikt bij slapeloosheid. Hoe het precies werkt is niet bekend. Er is geen bewijs dat dit kruidenmiddel werkt bij slapeloosheid.
Levomepromazine
Ernstig zieke mensen of mensen die op sterven liggen, kunnen zeer angstig, onrustig of verward zijn of veel pijn hebben. Een kunstmatige slaap kan deze periode verlichten. Levomepromazine zorgt voor een kunstmatige slaap. Het wordt gebruikt om het effect van het slaapmiddel midazolam te versterken als dit onvoldoende werkt.
Chloralhydraat
Chloralhydraat wordt soms gebruikt bij mensen met een psychische stoornis.
Amitriptyline
Ernstig zieke mensen of mensen die op sterven liggen kunnen last hebben van slapeloosheid. Amitriptyline kan dan worden gebruikt als benzodiazepinen onvoldoende werken.
Trazodon
Trazodon kan worden gebruikt voor slaapproblemen bij ernstig zieke mensen, mensen die op sterven liggen of mensen die last hebben van posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Mirtazapine
Mirtazapine kan worden gebruikt voor slaapproblemen bij ernstig zieke mensen, mensen die op sterven liggen of mensen die last hebben van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het kan ook worden gebruikt tegen ernstige slaapproblemen bij depressieve jongeren als andere maatregelen niet helpen.
Laatst bijgewerkt KNMP: 04-07-2025
Deze tekst is geschreven door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst.
